Fins/Grammair
< Fins
Veurblaad - Recènte verangeringe - Alle Artiekele - De Kaffee - Zandjbak - Hölp - Willekäörige pazjena - Aanmelle veur Wikibeuk - Gebroekersportaol - Spellingshölp - Bokelies
't Fins steit bekèndj 'n lestige spraok te zeen, ómdet 't neet behuuertj toete Indo-Germaanse spraokgemielje wie de meiste Europese spraoke, meh toete Finoegrische spraokfemielje. Anger groeate spraoke die toet dees femielje behuuere zeen 't Hongaars, 't Eslandjs en 't Laps. De waordesjat is zoea anges van die van anger Europese spraoke det me zónger ènnige kènnis van 't Fins bao nieks daovan versteit.
De opvallendjste kènmirker van 't Fins zeen det:
- de spraok wuuertj in feite zoea oetgespraoke wiedet ze gesjreve steit. Edere klank haet zien eige teike; wen eine klinker of mitklinker steit, wuuertj t'r kort oetgespraoke; wen twieë dao staon den waere die lank oetgespraoke;
- de klemtoean viltj ummer oppen ieëste littergreep, zelfs in 't betrèkkelik klein aantaal aan wäörd die 't Fins haet gelieëndj, wie hotelli "hotel";
- inplaats veurzètsele en bezittelike veurnaamwäörd haet 't Fins achterveugsele (naamvalsoetgeng en possessiefsuffixe), wie talo "hoes", talossa "in 't hoes", talossani "in mien hoes", en achterzètsele, wie talon takana "achter 't hoes";
- de klinkerhermenie, det inhèltj det a, o, u (achterklinkers) meistes neet samen in e waord veurkómme mit ä, ö, y (veurklinkers), behauven in lieënwäörd en samegestaldje wäörd;
- mitklinkerwusjeling: aafhenkelik vanne plaats in 'ne littergreep kónne de mitklinkers k, p, t in e waord 'ne sterke, kk, pp, tt, of zwake, k, p, t, trap höbbe. Door dees wusjeling kan e waord lestig trögk te vinje zeen in e waordebook;
- gein lidwäörd;
- gei grammatikaal geslech;
- slechs ei waord veur hae en zie: hän.